Aan het einde van de zwangerschap liggen de meeste baby’s met hun hoofd naar beneden, klaar voor de bevalling. Een klein deel (3-4%) ligt rond de 36e week van de zwangerschap met hun billen of voeten naar beneden of overdwars. Bij de start van de bevalling is de ligging met het hoofd naar beneden het meest optimaal. Een baby in hoofdligging heeft de beste positie om door het bekken te komen en vaginaal geboren te worden. In de meeste gevallen is er geen duidelijke reden waarom een baby anders ligt dan met het hoofd naar beneden.
Als de baby in stuitligging of dwars ligt rond week 35-36 van de zwangerschap wordt er aangeboden om de baby te proberen te draaien. De poging tot draaien heet een uitwendige versie. Je krijgt hierover eerst informatie en uitleg, zodat je zelf kunt kiezen of je dit wilt proberen. Er zijn ook alternatieve mogelijkheden die je kunt proberen (zoals moxa therapie), maar deze zijn nog niet wetenschappelijk onderbouwd1.
Op dit moment wordt er gewerkt aan een gezamenlijke richtlijn voor verloskundigen en gynaecologen en eenduidige informatie voor alle partijen.
Wat is een uitwendige versie?
Bij een uitwendige versie proberen we de baby aan de buitenkant te helpen om een koprol voorover of achterover te maken. Dit wordt gedaan door een gespecialiseerde verloskundige of gynaecoloog. Afhankelijk van waar je woont en waar je onder controle bent, zal een uitwendige versie op de verloskundigenpraktijk zijn, in een (eerstelijns) echocentrum of in het ziekenhuis. De conditie van de baby wordt goed in de gaten gehouden vooraf, tijdens en na de uitwendige versie. Dit kan met de doptone, met het CTG of met de echo gebeuren.
Hoe voelt een uitwendige versie?
Veel vrouwen vragen zich af of een uitwendige versie pijnlijk is. Op dit moment hebben we geen onderzoek wat een eenduidig beeld geeft van de beleving van vrouwen die een uitwendige versie hebben geprobeerd. Sinds de zomer van 2023 verzamelt de landelijke vereniging voor verloskundigen (KNOV) daarom de ervaring van alle vrouwen die een uitwendige versie hebben geprobeerd waarbij een verloskundige was betrokken. Een van de vragen gaat over de pijnbeleving, andere vragen gaan over de informatievoorziening en keuzevrijheid. Deze vragen worden via een online vragenlijst naar je toegestuurd als je daar toestemming voor geeft.
Hoe jij de versie poging persoonlijk ervaart is moeilijk vooraf te zeggen. Het hangt ervan af hoe goed je kunt ontspannen en hoe makkelijk de baby wil draaien. Ook de mate van indaling speelt een rol. Ontspanning door middel van ademhaling, visualisatie of met behulp van bijvoorbeeld muziek kan je mogelijk helpen. Of het gebruik van een VR-bril hierbij ook kan helpen tijdens de uitwendige versie, is een van de vragen die er ligt voor toekomstig wetenschappelijk onderzoek.
Wat is de kans dat het lukt?
Er spelen verschillende aspecten mee in de kans op een succesvolle draaiing2. Het is daarom niet precies te voorspellen wat jouw individuele kans is dat het lukt. Er wordt nog steeds onderzoek gedaan naar een model wat de kans op succes per vrouw kan voorspellen.
Over het algemeen lukt het in ongeveer 50% van de gevallen. Ben je zwanger van je eerste kindje, dan zien we een succespercentage tussen de 45-50%. Als je al 1 of meer kindjes hebt, dan zien we dat de kans groter is dat het lukt, namelijk tussen de 50% en 70%.
Een aantal aspecten die meespelen zijn:
– Hoe ontspannen ben je? Het helpt positief mee als je tijdens de uitwendige versie goed kunt ontspannen. Een comfortabele houding, geen volle blaas en een rustige ademhaling helpen mee als we de baby uitnodigen om de koprol te maken
– Hoe ver is de baby ingedaald? Als de baby diep met de billen in je bekken zit, is het moeilijker om de baby te helpen een koprol te maken, simpelweg omdat we de billen onvoldoende kunnen sturen met onze handen. Dit geldt (in mindere mate) ook voor het hoofd, zit het verstopt achter je ribben, dan is het moeilijker het hoofdje te begeleiden.
– Hoeveel ruimte is er in je buik? Denk hierbij aan vruchtwater, de positie van je ribben maar ook aan de spierspanning van je baarmoeder. Als er sprake is van een gespannen baarmoeder is er eventueel de mogelijkheid om hier medicatie voor toe te dienen via een infuus. Dit is niet altijd nodig. Er zijn verschillende soorten medicatie, die veilig gebruikt kunnen worden zonder dat dit van invloed is op de baby. Het is nog niet duidelijk welke de voorkeur heeft. De medicatie kan je baarmoeder verder doen ontspannen, waardoor er meer ruimte is en de zorgverleners beter kunnen voelen hoe ze de baby kunnen begeleiden. Soms zijn er kortdurende bijwerkingen, bijvoorbeeld dat dat je er soms wat warm van kan voelen, tijdelijk opvliegers ervan kan krijgen en/of een beetje een benauwd gevoel kan ervaren. Het is aan jou en je (geboorte)partner om hier over te beslissen.
– Hoeveel ervaring heeft de verloskundige/gynaecoloog of het team? Ook de ervaring van de zorgverleners speelt mee, daarom kom je alleen bij gespecialiseerde verloskundigen en/of gynaecologen. Soms kan het zijn dat iemand in opleiding is, het is aan jou en je (geboorte)partner om daarover te beslissen.
Na afloop
Als de uitwendige versie is afgerond (gelukt of niet) zal eerst de conditie van de baby worden opgevolgd, voordat je naar huis kan. Sommige baby’s schrikken even van de koprol die ze hebben gemaakt of poging die is gedaan. Dat kun je soms terugzien in hun hartslag, die tijdelijk wat trager is dan je gewend bent. Nagenoeg alle baby’s die deze vertraging in hun hartslag laten zien, herstellen dit zelf binnen 10 minuten. In de uitzonderlijke situatie dat dit niet herstelt, word je direct verwezen voor verder onderzoek.
Als je naar huis gaat of de verloskundige bij je thuis vertrekt, zijn er een aantal instructies die je krijgt om jezelf en de baby goed in de gaten te houden. De uitwendige versie wordt gezien als een veilige handeling. In <1% van de gevallen treedt er een complicatie op na de uitwendige versie, waarvoor extra zorg nodig is. Je moet onder andere letten op de bewegingen van de baby, eventuele buikpijn, bloedverlies of vruchtwater verlies.
Als er een verloskundige betrokken was bij de uitwendige versie, kan het zijn dat er wordt gevraagd of je gegevens mogen worden opgenomen in het Registratieplatform van de vereniging voor verloskundigen (KNOV). Hierin wordt al 10 jaar bijgehouden hoeveel uitwendige versies verloskundigen doen, hoe deze verlopen en hoe deze baby’s geboren worden. Zo kan de kwaliteit bewaakt worden en in kaart gebracht worden hoe de uitwendige versie bijdraagt aan de gezondheid van moeders en kinderen. Sinds de zomer van 2023 verzamelen ze, zoals eerder gezegd, ook de ervaring van vrouwen om in kaart te brengen waar nog verbetering van zorg mogelijk is.
Wil je meer lezen over stuitbevallingen lees dan het artikel Mijn kindje ligt in stuit. Moet ik nu een geplande keizersnede?
- https://www.knov.nl/kennis-en-scholing/richtlijnen-en-standaarden/richtlijn?componentid=6946816&title=Uitwendige%252bversie%252b(standpunt)
- https://stuitinwest.nl/wat-is-een-versie/
- https://deverloskundige.nl/zwangerschap/tekstpagina/62/uitwendige-versie/
- https://www.nvog.nl/wp-content/uploads/2019/03/Stuitligging-2008.pdf
- https://www.degynaecoloog.nl/onderwerpen/baby-laten-draaien-stuitligging-versie/
- https://www.knov.nl/actueel/nieuws/nieuwsbericht/geregistreerde-uitwendige-versies-2021-2022
- Schlaeger JM, Stoffel CL, Bussell JL, Cai HY, Takayama M, Yajima H, Takakura N. Moxibustion for Cephalic Version of Breech Presentation. J Midwifery Womens Health. 2018 May;63(3):309-322. doi: 10.1111/jmwh.12752. Epub 2018 May 18. PMID: 29775226.
- Velzel J, de Hundt M, Mulder FM, Molkenboer JFM, Van der Post JAM, Mol BW, Kok M. Prediction models for successful external cephalic version: a systematic review. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2015 Dec;195:160-167. doi: 10.1016/j.ejogrb.2015.10.007. Epub 2015 Oct 24. PMID: 26546757.
- Foto: Links Renate Simmelink (verloskundige, tweedelijns zorgverlener, en onderzoeker Amsterdam UMC) en rechts Bea van der Put (eerstelijns zorgverlener), die samen een externe versie uitvoeren
