Er zijn zóveel positieve bevallingservaringen, maar helaas worden vaak vooral de negatieve verhalen gedeeld. Geke Born, verloskundige en schrijfster van het boek Goed bevallen, vindt het belangrijk dat er meer aandacht komt voor juist die positieve verhalen. Ze bundelde tientallen eerlijke en hoopvolle verhalen van vrouwen die goed terugkijken op hun bevalling, ook als die anders liep dan gepland. Want, zo stelt ze: Elke bevalling kan een goede bevalling zijn, als ouders er met een goed gevoel op terugkijken. Wat werkte er voor deze vrouwen? En wat kunnen we hiervan leren?
Lees hieronder een interview met Geke Born, over haar boek én over het belang van het delen van positieve bevallingsverhalen.
Wat was voor jou de aanleiding om Goed bevallen te schrijven?
“Als verloskundige ervaar ik dagelijks dat er twee onmisbare ingrediënten zijn voor het goed voorbereiden op een bevalling: eerlijke, betrouwbare informatie en positieve ervaringsverhalen. En als je daar langer over na denkt: is dat dan niet met alles in het leven zo? Ook bij het organiseren van mijn bruiloft, het kopen van een huis en andere grote stappen in mijn leven wilde ik dolgraag weten hoe andere mensen dat deden en vooral: wat werkte er voor hen? Daarom verbaast het me ook zo dat we bij bevallingen vaak het tegenovergestelde doen: als je zwanger bent heb je – vaak zonder dat je het wil – binnen no time gehoord over de vacuümpomp die de buurvrouw nodig had, of hoe lang de bevalling van die ene influencer wel niet duurde. Met mijn boek Goed Bevallen wil ik het tegengeluid laten horen: er zijn onwijs veel goede bevallingsverhalen te vertellen (in een notendop: als ouders er goed op terug kijken). Laten we nieuwe zwangeren niet meer bang maken, maar vooral aanmoedigen en laten zien hoe krachtig en mooi bevallen óók kan zijn en vooral: wat de vrouwen die goed terug kijken op hun bevalling hielp om dat te bereiken.”
“Belangrijk: in het boek zul je lezen dat elke bevalling een ‘goede bevalling’ kan zijn. Niet alleen de geboortes thuis in bad bij kaarslicht, maar ook inleidingen, onverwachte keizersnedes en bevallingen met complicaties. Er is eigenlijk maar één echt onmisbaar ingrediënt voor een goede bevalling: ouders die er goed op terug kijken. Want juist van de ouders die voor je gevoel de hele bingokaart met interventies afstrepen, maar toch goed terug kijken op de geboorte van hun kind, daar kunnen we onwijs veel van leren. En dat doe je in dit boek.”
Wat hoop je te bereiken met het delen van deze positieve bevallingsverhalen?
“Minder angst, meer inspiratie en informatie. Aanmoediging. Ik heb al meerdere berichten gekregen van vrouwen die mijn boek lazen en zeiden: ‘Ik ben echt minder bang nu’ of ‘Ik had niet verwacht dat ik dit ooit zou zeggen, maar ik heb nu gewoon zin in mijn bevalling’ of ‘Het is dat ons gezin compleet is, maar na het lezen van deze verhalen zou ik het dolgraag nog een keer ervaren!’ En echt, die reacties, dat is me alles waard.”
Behoefte aan positieve verhalen
Merk je in je werk als verloskundige dat zwangeren behoefte hebben aan dit soort verhalen?
“Ja, onwijs. Vooral in het stukje ‘hoe gaat het dan?’ en ‘hoe doen anderen dit?’. Soms mogen ze nog een beetje aangemoedigd worden, maar dat komt vooral omdat we vrouwen ook heel lang gewaarschuwd hebben om maar niet te veel naar verhalen van anderen te luisteren. Als je vooral omringd bent met negatieve verhalen is dat inderdaad een goed advies. Nu hoeft die ‘kop in het zand’ methode gelukkig niet meer. “
“Het zijn heerlijke verhalen om te lezen, maar stiekem zit er ook veel informatie in verweven. Fases van bevallingen komen voorbij, veel verloskundige termen, coachingstechnieken en universele dingen als ‘wanneer bel je eigenlijk de verloskundige?’ en ‘hoe gaat het eigenlijk vanaf dat moment?’ komen aan bod, evenals verschillende scenario’s en hoe de zorg er dan uit kan zien. Zo is het boek niet alleen een fijne inspiratiebron, maar kun je het ook goed gebruiken als informatieve voorbereiding op je bevalling.”
Wat maakt dat een bevallingservaring als positief wordt ervaren?
Wat maakt een bevallingservaring positief, volgens jou?
“Wat je alle vrouwen (hoe hun bevalling ook verliep) hoort zeggen is:
- ‘Ik werd gehoord, serieus genomen, voelde me veilig’
- ‘Ik begreep wat er gebeurde en waarom’
- ‘Ik had het gevoel dat mijn zorgverleners en ik hetzelfde doel hadden: een gezonde moeder en een gezonde baby.’
- ‘Er werd voor me gezorgd’ “
Sommige vrouwen kijken positief terug op een bevalling die medisch gezien zwaar of complex was. Wat zegt dat over wat een bevallingservaring ‘goed’ maakt?
“We kunnen complicaties nu eenmaal niet altijd voorkomen. Vrouwen snappen dat heel goed en zijn ontzettend sterk en veerkrachtig, zolang je maar zorgt dat ze begrijpen wat er gebeurt en hun vragen, zorgen en wensen serieus neemt. Juist bij medisch gezien zware of complexe bevallingen is een veilige setting, gelijkwaardige communicatie en goede informatie ontzettend belangrijk. Als een baby na een lange bevalling alsnog via een keizersnede geboren wordt, hoor je een moeder regelmatig zeggen: ‘Dit was nu eenmaal nodig voor de gezondheid van mij en mijn baby en ik begreep dat we dit moesten doen’. Balen van de situatie én er goed op terug kijken kunnen dan heel goed naast elkaar bestaan.”
De impact van het delen van positieve en negatieve bevallingsverhalen
Waarom is het belangrijk om óók verhalen te delen waarin het verloop afwijkt van het plan, maar de vrouw tóch positief terugkijkt?
“Omdat de meeste bevallingen anders lopen dan plan A en het onwijs helpt om ook nagedacht te hebben over een plan B en C. Een bevalling kan nog steeds een prachtige ervaring zijn als het anders loopt dan ‘gepland’. Juist van de vrouwen die dit meemaakten en toch heel goed terug kijken op hun bevalling kunnen we veel leren. Hoe bleven zij flexibel? Wat gooiden ze om en welke wensen/plannen bleven hoe dan ook als een pijl boven water staan? En hoe gaan ze om met de mogelijke consequenties van hun wensen en keuzes? Iedereen maakt die keuzes en afwegingen op haar eigen manier. “
“Zo lees je in mijn boek het verhaal van Annelien, die bij haar eerste een subtotaalruptuur had en niet mee wilde gaan in het advies van de gynaecoloog om preventief een knip te zetten (om opnieuw een subtotaalruptuur te voorkomen en daarna mogelijk moeizaam herstel). Je leest hoe ze informatie inwon, haar eigen afweging maakt, bevalt en uiteindelijk opnieuw een subtotaal ruptuur krijgt. Had ze dan toch voor die primaire knip moeten gaan? En hoe gaat ze er nu mee om? Spoiler: ze neemt haar herstel erg serieus en heeft totaal geen spijt van haar keuze. “
“Er is geen ‘one size fits all’, dat maakt de geboortezorg ook zo leuk. Maar inspiratie van hoe anderen het doen, kan wel ontzettend helpend zij om te ontdekken wat je zelf belangrijk vindt.”
Wat is volgens jou de impact van negatieve bevallingsverhalen op zwangeren die nog moeten bevallen en welk effect kan het juist hebben om positieve verhalen te horen, ook als voorbereiding op een bevalling?
“Negatieve verhalen boezemen naar mijn mening vooral angst in. En angst is een slechte raadgever en helemaal niet helpend in het maken van weloverwogen beslissingen. Bovendien is angst besmettelijk: voor je het weet ben je door negatieve verhalen bang gemaakt voor scenario’s die maar zelden voorkomen. Beter kun je bij zulke verhalen denken: stel dat dat mij ook overkomt, wat zou me dan helpen? Maar daarvoor moet je behoorlijk sterk in je schoenen staan en heb je voorbeelden nodig. Vergeet niet dat veel ouders voordat ze in verwachting raken nog nooit na hebben gedacht over hoe een bevalling gaat en hoe de zorg er daaromheen uit ziet. We kunnen hen helpen door hen dat de vertellen, als zorgverleners, maar ook als ervaringsdeskundigen.”
Een goede voorbereiding
Zijn er volgens jou of vanuit de wetenschap aanwijzingen dat het horen of lezen van bevallingsverhalen invloed heeft op hoe vrouwen hun eigen (toekomstige) bevalling beleven? Bijvoorbeeld op het gebied van verwachtingen, angsten of vertrouwen?
“We weten wel uit onderzoek dat vrouwen die zich goed voorbereiden op de bevalling, later beter terug kijken. Dat zit ‘m vooral in verwachtingsmanagement en minder overvallen worden door dingen. Maar hoe doe je dat als je nog nooit eerder bevallen bent? Goed voorbereiden houdt wat mij betreft in: kennis vergaren en je omringen met ervaringsverhalen. Mensen leren namelijk van voorbeelden, zeker als het gaat om situaties waar je jezelf nog nooit in hebt begeven.”
Zie jij een rol voor positieve bevallingsverhalen in het verbeteren van de geboortezorg in Nederland? Bijvoorbeeld als spiegel voor zorgverleners of als inspiratie voor beleid?
“Ik denk dat er al een hele goede omslag gaande is waarin we vrouwen veel meer informatie verschaffen over hoe bevallen werkt en waarom we dingen in de geboortezorg doen zoals we die doen. Positieve bevallingsverhalen kunnen vrouwen inspiratie geven om daar zelf ook over na te denken, waardoor ze een actievere rol krijgen in het geheel. Niet meer ‘de dokter bepaalt’, maar ‘wat vind ik belangrijk?’. Daar moeten ze voor uitgenodigd worden door zorgverleners, maar daar kunnen mensen zelf ook veel in doen. Wat zou je zelf willen in bepaalde situaties/wat is er nodig voor jouw goede bevalervaring en hoe kun je daar, samen met je zorgverlener, voor zorgen? Eigenlijk is het bizar om te bedenken dat de geboorte van je kind zoveel impact op je kan hebben (vraag het maar aan een tachtigjarige, ze zal je nog precies kunnen vertellen hoe de geboorte van haar kinderen ging), terwijl je geen kans krijgt om ‘te oefenen’. Het horen en lezen van positieve bevallingsverhalen helpt je als het ware om ervaring op te doen in een situatie waar je je nog niet eerder in bevonden hebt. De tips en adviezen van vrouwen die je voor gingen en goed terug kijken op hun bevalling kun je daar waarschijnlijk goed bij gebruiken. De angst van anderen daarentegen – naar mijn mening – niet.“
“Mensen leren van voorbeelden en verhalen. Ik hoop dat positieve voorbeelden een inspiratie kunnen zijn voor bijvoorbeeld bevalcursussen. Zelf doen we dat bij onze bevalcursus in de praktijk. We laten een filmpje zien van hoe dichtbij een partner bij een keizersnede kan zijn, we laten ervaringen lezen over hoe mensen bij stuitliggingen uitwendige versies ervaren en besteden veel aandacht aan ‘wat als het anders loopt’. Vergeet niet dat mensen dit (een kind krijgen) nog nooit gedaan hebben en soms ook niet weten wát ze moeten vragen. Geef ze voorbeelden, pas dan gaan ze erover nadenken.”
Vertrouwen in je lichaam en de invloed van taalgebruik
Kan het delen van positieve ervaringen bijdragen aan meer vertrouwen in het eigen lichaam en het geboorteproces bij zwangeren?
“Ja, ik geloof dat positieve verhalen een grote bijdrage kunnen leveren voor vrouwen in het vertrouwen in haar eigen lichaam. Vooral als ze bijvoorbeeld zien en horen van andere vrouwen hoe krachtig hun lichaam is. We klagen in onze praktijk wel eens hoe weinig mensen nog echt in contact staan met hun lichaam en weten (en vooral voelen!) hoe ingenieus het is – zeker rondom bevallen. Mensen zitten toch vooral veel in hun hoofd. In het bekende lied ‘Everybody’s free (to wear sunscreen)’ vol met levenslessen, zeggen ze over het lichaam: ‘It’s the greatest instrument you’ll ever own’. Laten we ze dat laten zien en begrijpen!”
In hoeverre speelt taalgebruik rondom bevallen een rol in hoe vrouwen hun ervaring verwerken? Denk aan woorden als ‘falen’, ‘natuurlijke bevalling’ of ‘medisch ingrijpen’.
“Taalgebruik is enorm belangrijk en het is goed dat we ons daar als zorgverleners bewust van zijn. Tegelijkertijd moeten we daar ook niet in doorslaan vind ik en is het vooral belangrijk dat we met ons taalgebruik aansluiten bij de client. Zelf vind ik een wee gewoon een wee (en geen golf zoals wel eens wordt gezegd) en is pijn gewoon pijn (en geen sensatie), maar als een client het belangrijk vindt dat ik mijn taalgebruik aanpas, is dat natuurlijk een kleine moeite.”
“In grotere dingen, zoals ‘niet meer natuurlijk’ en ‘medisch ingrijpen’ vind ik dat we moeten opletten dat we niet de erkenning bij de vrouw weghalen. Zij bevalt, niemand anders, ook als het met veel medische hulp is. Ik werd me hier zelf pas voor het eerst bewust van, toen iemand me erop wees dat ik weleens zei dat ik een bevalling ‘gedaan’ had. Ik bedoelde daarmee begeleid. Toen diegene me daarop wees vond ik dat niet bepaald leuk haha, maar toen ik er langer over nadacht had diegene wel gelijk. Ere wie ere toe komt, en dat was niet ik.”
“Wat als we het woord ‘ingrijpen’ veranderen in ‘hulp’? Als je kijkt naar het zelfherstellende vermogen van een gezond lichaam (en dit bedoel ik niet zweverig, maar vooral praktisch: als je een wondje hebt, heelt het. Als je bent bevallen herstelt je lichaam met enkel rust vanzelf. Zelfs de baby (een heel nieuw mens!) groeit vanzelf in de zwangerschap zonder dat we daar iets voor hoeven doen), dan geloof ik niet dat een lichaam ook kan ‘falen’. Soms redt het het alleen niet alleen en kan medische hulp het lichaam helpen verder weer zelf te herstellen, bijvoorbeeld met medicatie of hulpmiddelen.”
“Ik vind het oprecht een interessante vraag wanneer een bevalling niet meer ‘natuurlijk’ is. Ik kan me voorstellen dat je dat idee bij een keizersnede hebt, maar je lichaam heeft dan alsnog negen maanden lang een kind laten groeien. Hoe bedoel je niet natuurlijk? En het herstelt (met hulp van hechtingen) ook vanzelf na de grote buikoperatie die een keizersnede is. Het is denk ik maar net hoe je het bekijkt.”
Leren van positieve bevallingsverhalen
Wat heb jij als verloskundige geleerd van het verzamelen en opschrijven van deze verhalen?
“De podcast met positieve bevallingsverhalen (Zwanger & Zo De Podcast), waaruit dit boek is ontstaan, leerde me al dat vrouwen die positief terug kijken op hun bevalling ontzettend graag hierover vertellen. Ze willen anderen inspireren en informeren (en vooral helpen!). Maar – soms moeten ze daarvoor wel uitgenodigd worden. Soms zeiden vrouwen zelfs tegen me: ‘Als ik met vriendinnen ben van wie ik weet dat ze een slechte bevallingservaring hebben, schuif ik mijn ervaring toch vaak naar achteren. Ik wil haar pijn ook erkennen, en dan niet zeggen dat het bij mij allemaal wel mee viel.’ Pas toen viel bij mij het kwartje waarom de sensationele, veelal negatieve, verhalen zo vaak de overhand hebben en daarmee ook wat we daaraan kunnen doen: de vrouwen met positieve verhalen actief uitnodigen en een podium bieden.”
De rol van de verloskundige
Hoe zie jij de rol van verloskundigen in het ondersteunen van vrouwen bij het verwerken van hun bevallingservaring, ook als die anders verliep dan gehoopt?
“Als ontzettend belangrijk. Juist de combinatie van medische kennis, emotionele betrokkenheid (je kent haar waarschijnlijk al lang uit de zwangerschap), coachingsvaardigheden en erkenning in hoe indrukwekkend een bevalling kan zijn, maakt de rol van verloskundigen hierin uniek.”
Advies
Wat zou je willen meegeven aan zwangere vrouwen die opzien tegen de bevalling, mede door negatieve verhalen die ze gehoord hebben?
“Durf je angst te benoemen aan je verloskundige en onderzoek zelf of samen met haar wat je kan helpen. Vaak zit het ‘m in de combinatie van het horen dat het ook anders kan en je dus omringen (online, op papier of fysiek) met positieve verhalen én meer kennis vergaren. Daarom heb ik die twee in het boek ook gecombineerd en staan er veel verloskundige feitjes in. Kennis geeft namelijk rust en vertrouwen.”
Hoe kunnen we, als samenleving én binnen de geboortezorg, ruimte maken voor meer positiviteit in bevallingsverhalen, zonder de complexiteit van bevallen tekort te doen?
“Door het label ‘goede bevalling’ te plakken op alle bevallingen waar ouders goed op terug kijken en niet alleen op bevallingen die medisch gezien ongecompliceerd verliepen. En die ouders een podium te geven voor het delen van de meest uiteenlopende verhalen.”
Podcast Zwanger & Zo
Overweeg je een vervolg op het boek?
“Wie weet, ooit! Mijn favoriete cliché ‘elke bevalling is anders’ maakt dat er altijd nog genoeg verhalen te vertellen zijn. Voorlopig ga ik me eerst richten op de voorbereiding van mijn eigen, hopelijk goede bevalling dit najaar, maar ik ben nu al benieuwd waar het vuur voor dit onderwerp me nog meer gaat brengen.”
“Wist je dat er op Zwanger & Zo de podcast ook al tientallen positieve bevallingsverhalen staan? Die hadden allemaal ook zo in het boek gekund. Dus als mensen liever luisteren of het boek al uit hebben, daar staan er nog een heleboel!”
