Module Zwangerverhalen

 

Zorgverleners en organisatie van zorg

De meeste vrouwen staan onder controle van een verloskundige. Anderen staan
onder begeleiding van een gynaecoloog, bijvoorbeeld omdat ze zwanger zijn van
een meerling, zelf een aandoening hebben, hypertensie hadden, hyperemesis gravidarum
hadden, of tijdens een eerdere bevalling bevallen zijn door middel van een keizersnede.
Hier worden de ervaringen met de verloskundige en gynaecoloog beschreven.
Ook ervaringen met de kraamzorg en andere zorgverleners, zoals de huisarts, doula
of fysiotherapeut worden hier weergegeven. Tot slot worden gedachtes van vrouwen
over de organisatie van de zorg hier gepresenteerd.

Positieve ervaringen met de verloskundige en gynaecoloog

Vrouwen vinden het belangrijk dat zorgverleners vriendelijk, persoonlijk en empathisch zijn, goed luisteren naar de vrouw en hen serieus nemen, op zorgen ingaan, in de vrouw geloven, zelfvertrouwen geven aan de vrouw en duidelijk uitleggen. Vrouwen die positief spreken over hun verloskundige of gynaecoloog omschrijven hun verloskundige of gynaecoloog als lief, prettig, fijn, warm, aardig, open, vriendelijk, zorgzaam en rustig. Verschillende vrouwen benadrukken dat zij zich ontspannen en op hun gemak voelden. Andere vrouwen benoemen dat er naar hen werd geluisterd en dat hun wensen en zorgen serieus werden genomen. Ze hadden het gevoel dat er ruimte was voor hun ideeën en wensen, en dat ze in hun waarde werden gelaten.

 

Meedenken en naast de vrouw staan werden daarbij als fijn ervaren. Daarnaast noemen veel vrouwen dat ze alles met hun verloskundige of gynaecoloog konden bespreken. Ze stonden open voor alle vragen en konden altijd bellen wanneer zij een vraag of zorg hadden. Het werd gewaardeerd wanneer een verloskundige of gynaecoloog betrokken en meelevend was en bijvoorbeeld belde na slecht nieuws of langskwam na de bevalling. Enkele vrouwen benoemen dat zij het fijn vonden dat hun verloskundige of gynaecoloog de tijd nam; dit hielp om een band op te bouwen. Marije  beschrijft dat zij en de vaders van het kindje zich welkom voelden bij de verloskundige. Amanda benoemt dat zij het fijn vond dat zij ondanks haar jonge leeftijd als volwassene werd behandeld.

 

Indira was positief verrast dat zij door de verloskundige niet werd gewezen op de extra risico’s vanwege haar oudere leeftijd. Nora is zelf verloskundige en haar verloskundige waakt ervoor dat Nora niet haar eigen zorgverlener gaat spelen. De vrouwen met hyperemesis gravidarum vonden het fijn dat hun gynaecoloog bekend was het deze aandoening en daar begrip voor had – iets dat ze bij de verloskundige soms misten. Maartje Sofia vond het wel fijn dat haar verloskundige probeerde te begrijpen hoe het voor haar was om hyperemesis gravidarum te hebben. Tot slot vertelt een vrouw dat zij het fijn vond dat haar verloskundige ook huisarts was, zo hoefde zij maar naar een persoon toe.

Negatieve ervaringen met de verloskundige en gynaecoloog

Hoewel veel vrouwen positief zijn over de ontvangen zorg van de verloskundige of gynaecoloog, hebben meerdere vrouwen negatieve ervaringen met de zorg. Zij hebben bijvoorbeeld het gevoel gehad dat ze niet serieus werden genomen of dat er niet naar hen werd geluisterd wat leidde tot gevoelens van onbegrip. Andere vrouwen hadden graag meer menselijkheid gezien – zij voelden zich nu een nummertje en konden “hun ei niet kwijt”. Een van hen is overgestapt naar een andere verloskundige. Jill vertelt dat zij het gevoel had dat haar verloskundige haar “schuldgevoel aanpraatte” vanwege bepaalde keuzes die ze had gemaakt. Nathalie werd onzeker van alle vragen die gesteld werden tijdens de controles. Dana heeft ervaren dat haar verloskundigen zich niet goed genoeg inlazen en soms pijnlijke vragen stelden. Nora had meer begeleiding gewild na haar miskraam. Zelf probeert ze dit als verloskundige nu meer te doen. Indira is van mening dat haar verloskundige in de eerste lijn te veel op haar angst en doemscenario’s inging.

Verschillen tussen verloskundige en gynaecoloog

Vrouwen die zowel zorg van een verloskundige als gynaecoloog hebben gehad, benoemen uit zichzelf enkele verschillen die zij hebben ervaren. Zij geven aan dat de zorg van de verloskundige persoonlijker is en dat er ook andere onderwerpen worden besproken, zoals voeding en kinderopvang. De verloskundige wordt als laagdrempeliger en informeler ervaren. Meerdere vrouwen geven aan dat de zorg van de gynaecoloog meer klinisch is, waardoor je je meer patiënt voelt en in de medische molen zit. Alleen al door het feit dat een gynaecoloog een witte jas draagt. Josine geeft aan dat je je daardoor zenuwachtiger voelt. Enkele vrouwen noemen dat het voordeel van een gynaecoloog is dat je bij elke controle een echo krijgt, waardoor je je kindje extra kan zien. Enkele vrouwen geven aan dat het makkelijker is om met een verloskundige een band op te bouwen dan met een gynaecoloog.

Rol van de verloskundige en gynaecoloog tijdens de bevalling

Naast medische handelingen, zoals het controleren van de ontsluiting, het breken van de vliezen, of het hechten, heeft de verloskundige of de gynaecoloog ook op een andere manier voor de vrouwen wat betekend tijdens de bevalling. Verschillende vrouwen geven aan dat de verloskundige of gynaecoloog hen door de bevalling heeft gesleept, geloodst of gecoacht. Aanmoedigen en motiveren was eveneens een belangrijke taak voor de verloskundige of gynaecoloog, naast het ondersteunen bij de weeën en het wijzen op juiste ademhalingstechnieken. Meerdere vrouwen geven aan dat ze het fijn vonden dat de verloskundige of gynaecoloog aangaf wat zij ging doen en dat ze er voor de barende vrouw waren. Enkele vrouwen benoemen dat hun verloskundige ervoor zorgde dat zij in een cocon kwamen en zich gingen focussen op de bevalling. Andere vrouwen geven aan dat zij het fijn vonden dat de verloskundige of gynaecoloog rustig was, hen vertrouwen gaf, geruststelde en bevestigde dat het goed ging.

 

Indira vond het fijn dat haar verloskundige haar de ruimte gaf voor het maken van haar eigen keuzes tijdens de bevalling. Esther vond het fijn dat de dienstdoende gynaecoloog op de hoogte was van haar voorgeschiedenis. Hedy benoemt nog dat ze het fijn vond dat haar verloskundige zag dat ze angstig was en dit benoemde en erkende. Hierdoor kon ze juist ontspannen. Meerdere vrouwen benoemen dat zij, hun partner de verloskundige of gynaecoloog en de kraamzorg of verpleging als een team hebben samengewerkt. Enkele vrouwen hebben de rol van de verloskundige of gynaecoloog op bepaalde momenten in de bevalling als negatief ervaren. Een vrouw vertelt dat zij het gevoel had dat er niet naar haar geluisterd werd en dat er onvoldoende rekening werd gehouden met haar chronische aandoening. Een andere vrouw vertelt dat de verpleegkundige tegen haar begon te schreeuwen; dit zorgde voor paniek bij haar.

Het kiezen van een verloskundigenpraktijk

Sommige vrouwen kiezen bewust voor een bepaalde verloskundigenpraktijk; anderen maakten geen bewuste keuze. Veel vrouwen zochten op internet naar een praktijk. Sommigen kregen een tip van de huisarts en anderen informeerden in hun omgeving. Vrouwen die al een keer waren bevallen kozen meestal voor dezelfde praktijk, omdat hun ervaring positief was en ze daar vertrouwen in hadden. Esther koos voor een andere praktijk, omdat zij niet herinnerd wilde worden aan het verdriet. Dit was ook een van de redenen voor Josine om voor een andere praktijk te kiezen, naast dat zij de begeleiding bij haar miskraam onvoldoende vond en de ruimte en sfeer haar bij de eerste praktijk niet aansprak. Meerdere vrouwen kozen voor een praktijk op basis van goede verhalen. Een praktijk die dichtbij zit, was voor veel vrouwen ook een reden om te kiezen voor een bepaalde praktijk. Saskia benoemt dat zij geen praktijk wilde die van alles op Facebook zet. Dorine wilde niet naar de praktijk waar een bekende van haar verloskundige is.

 

Enkele vrouwen kozen bewust voor een kleinschalige praktijk, omdat het dan makkelijker zou zijn om een band op te bouwen. Een andere vrouw wilde juist geen kleine praktijk, maar een met meerdere verloskundigen. Heike koos voor een praktijk die al 25 jaar bestaat; dit gaf haar het gevoel dat het een goede praktijk zou zijn. Een vrouw zocht een praktijk die ervoor openstaat om soms iets “buiten het boekje om te doen”. Sommige vrouwen hadden geen keuze, omdat er in het dorp maar een praktijk is of omdat andere praktijken vol zaten. Tot slot speelden voor sommige vrouwen praktische overwegingen een rol bij hun keuze voor een praktijk. Zo koos Menne voor een praktijk die open was op haar vrije dag; en koos een andere vrouw voor een praktijk omdat ze een andere praktijk telefonisch niet kon bereiken.

Centering Pregnancy

In verschillende praktijken is het mogelijk om deel te nemen aan centering pregnancy. Hierbij wordt in plaats van individuele controles de zorg in een aantal groepssessies aangeboden aan zwangeren met dezelfde zwangerschapsduur. Tijdens deze sessies worden de controles gecombineerd met voorlichting en gesprekken over wat de zwangeren bezighoudt tijdens de zwangerschap. Sommige vrouwen vertellen dat zij gevraagd zijn om hieraan deel te nemen, maar dit niet hebben gedaan, omdat ze vonden dat dit niet bij hen paste of omdat ze hun angsten en ervaringen van hun eerste bevalling niet in een groep wilden delen. Nora had bij een eerdere zwangerschap wel deelgenomen, maar wilde niet nog een keer deelnemen, omdat ze dan weer een groepje erbij heeft. Marije heeft niet deelgenomen, maar is van plan om bij een volgende zwangerschap wel deel te nemen omdat ze verwacht dat er meer tijd is om bepaalde onderwerpen te bespreken. De vrouwen die wel hebben deelgenomen aan centering pregnancy hebben wisselende ervaringen.

 

Nora is positief over haar eerdere ervaring. Ze vindt dat ze bewuster bezig is geweest met de zwangerschap, nieuwe inzichten heeft opgedaan en nieuwe mensen heeft leren kennen waar ze nog steeds contact mee heeft. Daarnaast is het is makkelijker in te plannen, omdat de data en tijden van tevoren vaststaan. Claudia vindt het idee van ervaringen delen goed, maar dat dit alleen werkt als iedereen zich open en kwetsbaar opstelt. In haar groep was er geen klik, waardoor niemand de diepte in durfde te gaan. Daarnaast vond ze dat de individuele controles lang duurden voordat de groepssessie begon waardoor er weinig tijd was om het thema uit te diepen. Ze vindt dan ook dat ze weinig informatie heeft opgedaan. Ook een andere vrouw geeft aan weinig informatie te hebben opgedaan – hoewel sommige avonden wel leerzaam waren.

Kraamzorg

Voor het kiezen van een kraamzorgorganisatie hebben meerdere vrouwen op internet gezocht en gekeken welke organisatie goed stond aangeschreven. Andere vrouwen hebben een organisatie gekozen via de verloskundige of zorgverzekeraar. Sommige vrouwen benoemen dat ze bewust voor een bepaalde organisatie hebben gekozen vanwege de identiteit van de organisatie, bijvoorbeeld een christelijke of antroposofische organisatie. Meerdere vrouwen geven aan dat het niet uitmaakt welke organisatie je kiest, want de kwaliteit hangt uiteindelijk af van de individuele kraamverzorgende die bij jou komt. De kraamzorg gaf informatie over de verzorging van het kindje en ondersteunde bij de borstvoeding. Daarnaast verzorgde ze de moeder en deed ze controles bij de moeder. Veel vrouwen benoemen dat hun kraamverzorgende ook het huishouden deed, zoals het draaien van wassen, schoonmaken en strijken en zorgde zij voor de oudere kinderen. Vrouwen die ’s nachts thuiskomen na de bevalling hebben de mogelijkheid om opstartzorg te krijgen. Voor Judith was dit de “reddende engel”. Verschillende vrouwen geven aan dat de kraamzorg hun door de eerste week heeft geholpen, hen op weg heeft geholpen of een stukje verlichting heeft betekend. Verschillende vrouwen geven aan dat ze blij waren dat ze er niet alleen voor stonden. Anderen geven aan dat de kraamzorg hen heeft geleerd om om zichzelf te denken en rust te nemen.

 

Weer anderen vonden het heerlijk hoe ze werden verzorgd. De meeste vrouwen spreken positief over hun kraamverzorgende. Het was een fijn, lief, vriendelijk of leuk mens. Andere woorden die vrouwen gebruiken om hun kraamverzorgende te omschrijven zijn: empathisch, relaxed, harde werkster, doorpakken, prettig, geweldig, super, gezellig, veel lachen en nuchter. Jill vond het fijn dat haar kraamverzorgende begrip had voor haar keuzes. Sommige vrouwen waren minder positief over de kraamzorg. Zij vonden het bijvoorbeeld vervelend dat de kraamzorg er nog niet was toen ze thuiskwamen uit het ziekenhuis. Of ze kregen geen ondersteuning bij de borstvoeding of werden niet naar bed gestuurd. Of ze vonden de kraamverzorgende niet fijn in de omgang, bijvoorbeeld omdat ze zich bemoeide met andere zaken in huis, of te veel over zichzelf vertelde. Dorine heeft om een andere kraamverzorgende gevraagd. Enkele vrouwen benoemen dat ze verlengde kraamzorg kregen. Bijvoorbeeld omdat de borstvoeding nog niet goed op gang kwam of omdat de moeder nog niet goed hersteld was. De meeste vrouwen van wie hun kindje in het ziekenhuis werd opgenomen na de bevalling vertellen dat zij bij thuiskomst couveuse nazorg kregen. Josine had hier geen recht meer op, maar dat vond ze niet erg, want ze had in het ziekenhuis al veel geleerd.

Overige zorgverleners: huisarts, fysiotherapeut, doula, POP-poli

Verschillende vrouwen hebben voorafgaand aan de zwangerschap, tijdens de zwangerschap of na de bevalling de huisarts bezocht. Voorafgaand aan de zwangerschap bezochten vrouwen de huisarts meestal omdat ze niet zwanger raakten. Zij kregen het advies om eerst af te vallen of ze werden doorverwezen naar de gynaecoloog. Meerdere vrouwen hebben de huisarts direct gebeld toen ze ontdekten dat ze zwanger waren. Een vrouw heeft met de huisarts gesproken over de mogelijkheid voor een abortus. Een ander kreeg van de huisarts een tip voor een verloskundige. Tijdens de zwangerschap bezochten vrouwen de huisarts bijvoorbeeld om te overleggen over medicatie voor de hooikoorts, mediatie tegen misselijkheid of voor rugklachten. Zwanielle vertelt dat haar huisarts na de bevalling langskwam om kennis te maken met haar kindje. Meerdere vrouwen met bekkenklachten hebben een fysiotherapeut, bekkentherapeut of osteopaat bezocht. De meesten kregen oefeningen voorgeschreven. Carian was verbaasd hoeveel het haar hielp. De fysiotherapeut van Hedwich heeft haar geholpen een balans te vinden tussen rust en activiteiten. Enkele vrouwen hebben gebruik gemaakt van ondersteuning door een doula. Marije wilde een vast persoon aan het bed tijdens de bevalling, omdat ze bang was voor paniek zoals ze die tijdens de eerste bevalling heeft meegemaakt.

 

 

De doula gaf haar rust en steun. Hedy deed een zwangerschapscursus bij een doula. Enkele vrouwen met psychische klachten stonden tijdens de zwangerschap onder controle van een POP-poli. Hier werken de psychiater, gynaecoloog en kinderarts samen. Sanne vond het fijn dat er een gezamenlijk overleg en eenduidig beleid was. Een paar vrouwen hebben gebruik gemaakt van een lactatiekundige op het moment dat de borstvoeding niet goed liep. Een vrouw met hyperemesis gravidarum heeft contact gehad met een diëtist. Twee vrouwen met een kindje met gezondheidsproblemen hebben ondersteuning gehad van een maatschappelijk werk. Dorine kreeg ondersteuning van thuiszorg vanwege trombose. Bij Carian hielp de thuiszorg mee met de verzorging van haar drieling. Dit gaf haar rust. Een andere vrouw kreeg via de WMO huishoudelijke hulp, omdat zij dit zelf niet kon en hygiëne voor haar extra belangrijk was gezien de geknapte hechtingen. Enkele andere vrouwen hebben na de bevalling een psycholoog of coach ingeschakeld om de zwangerschap en bevalling te verwerken. Tot slot benoemen een paar vrouwen dat zij contact hebben gehad met een kinderarts of klinisch geneticus.

Continuïteit van de zorg – vaste of wisselende gezichten

De meeste vrouwen stonden onder controle van een praktijk waar meerdere verloskundigen werkten. Zij zagen gedurende de zwangerschap wisselende gezichten. Verschillende vrouwen geven aan dat zij het prettig vonden om alle verloskundigen een keer gezien te hebben voor de bevalling. Anderen hadden niet alle verloskundigen gezien en gaven aan dat het uiteindelijk niet uitmaakt wie je bevalling doet, want ze geven allemaal een vertrouwd gevoel. Weer anderen vonden steeds wisselende gezichten vervelend. Ze hadden het gevoel dat ze daardoor steeds hetzelfde moesten vertellen of wisselende adviezen kregen. Hierdoor wisten ze zelf niet meer wat nu wel of niet goed was. Ook is het lastiger om een band op te bouwen als je steeds iemand anders ziet.

 

Een vrouw vond het vooral tijdens de controles in de kraamweek vervelend dat er steeds een andere verloskundige kwam. Nu moest ze elke keer haar bevallingsverhaal opnieuw vertellen en herbeleven. Andere vrouwen vertellen dat ze wel een vaste verloskundige of gynaecoloog hadden, omdat ze een casemanager hadden, onder controle stonden in een kleine praktijk of omdat de gynaecoloog de enige was met expertise op het gebied van een aandoening bij de moeder. Dit was fijn en zorgde voor vertrouwen en betrokkenheid waardoor het laagdrempeliger is om dingen te bespreken.

Organisatie van zorg

Enkele vrouwen maken ook opmerkingen over de organisatie van de zorg. Een vrouw vond het bijvoorbeeld vervelend dat ze bij elke onzekerheid of zorg naar de gynaecoloog moest, terwijl een verloskundige in de buurt ook even naar het hartje had kunnen luisteren. Daarnaast vinden sommige vrouwen dat de scheiding tussen huisarts en verloskundige lastig is. Zij weten niet goed waar ze heen moeten als ze andere klachten hebben die niet gerelateerd zijn aan de zwangerschap. Judith geeft aan dat het ook geen losse vragen zijn, maar dat de zorg nu los georganiseerd is. Een vrouw stond onder begeleiding van een verloskundige die ook huisarts is. Zij heeft dit als fijn ervaren, omdat ze nu maar naar een persoon hoefde en hij gelijk ook medicatie kon voorschrijven indien nodig. Indira heeft na haar eerste zwangerschap aandacht voor de moeder gemist.

 

Het consultatiebureau is alleen voor de baby en vraagt niet naar hoe het met de moeder gaat. Tot slot worden nog enkele opmerkingen gemaakt over de financiering van de zorg. Een vrouw merkt op dat als gevolg van de financiering de tijd tijdens controles kort is, waardoor het gestrest voelt. Enkele andere vrouwen merken op dat ze het vreemd vinden dat je voor een poliklinische bevalling moet betallen. Een vrouw vindt het erg dat vrouwen die het niet kunnen betalen gedwongen worden om thuis te bevallen terwijl ze dit misschien niet willen. Amina merkt op dat je maar een keer per jaar je verzekering kan wijzigen en als je dan zwanger wordt na dat moment kan je je verzekering niet meer wijzigen.