Door: Lidewij, verloskundige, gepubliceerd op: 24/01/2025

Mondhygiëne tijdens de zwangerschap is een belangrijk onderwerp, maar wordt nog vaak vergeten. Terwijl adviezen over voeding, alcohol en roken volop aandacht krijgen, blijft de zorg voor je gebit vaak onderbelicht. In dit artikel lees je waarom mondhygiëne belangrijk is, welke problemen je kunt tegenkomen tijdens je zwangerschap en wat dit betekent voor de gezondheid van jou en je baby. Bovendien ontdek je hoe je deze problemen kunt proberen te voorkomen en wanneer je het best contact kunt opnemen met je tandarts.

Waarom is mondhygiëne belangrijk?

Goede mondverzorging wordt ons van jongs af aan aangeleerd en niet zonder reden.  Uit onderzoek blijkt dat er een verband bestaat tussen problemen met het gebit en andere ziekten in het lichaam. Zo is er een relatie tussen een ernstige tandvleesontsteking en ziekten als diabetes, hart- en vaatziekten, reuma en chronische nierziekten. Daarnaast kan astma het risico op gaatjes mogelijk vergroten.1,2

Tijdens de zwangerschap is mondhygiëne extra van belang. Er verandert veel in je lichaam, waaronder in je mond. Het speeksel wordt anders en de aanwezigheid van tandplak en tandsteen neemt toe tijdens de zwangerschap, waardoor er meer bacteriën aanwezig zijn. Het tandvlees wordt gevoeliger en bloedend tandvlees tijdens het poetsen komt vaker voor. Daarnaast is het risico op tandvleesontstekingen en het ontwikkelen van gaatjes groter. Wat de exacte oorzaak van al deze veranderingen is, is nog onduidelijk. Wel weten we dat de grootste oorzaak ligt in de verandering van de hormoonhuishouding.3,4 Daarnaast hebben vrouwen die veel moeten overgeven tijdens de zwangerschap of last hebben van opkomend maagzuur, meer kans op aantasting van het tandglazuur vanwege de hogere zuurgraad in hun mond.2

Tandvleesontsteking en hoge bloeddruk

Niet alleen vanwege de algemene gezondheid is goede gebitshygiëne van belang, maar er bestaan ook onderzoeken die een relatie laten zien tussen tandvleesontstekingen en zwangerschapscomplicaties.5 De bacteriën die in het tandvlees of zelfs het kaakbeen aanwezig zijn, kunnen ook in de bloedbaan terecht komen. Dit brengt schade aan waardoor er een hoger risico bestaat op het krijgen van hart- en vaatziekten, zoals een hoge bloeddruk.6 Naast een hoge bloeddruk zou er mogelijk ook een risico bestaan op een vroeggeboorte. Het is niet helemaal duidelijk hoe het precies werkt, maar het lijkt erop dat veranderingen in het afweersysteem van de moeder en de baby hierbij een rol spelen. Het kan ook gebeuren dat bacteriën uit de mond in de baarmoeder terechtkomen, wat daar een ontsteking van de placenta kan veroorzaken. Daarnaast kunnen stoffen die vrijkomen bij ontstekingen in het tandvlees, ervoor zorgen dat het lichaam stoffen aanmaakt die een vroeggeboorte kunnen opwekken. Het is belangrijk om te weten dat deze onderzoeken niet eenduidig zijn en dat er niet altijd rekening is gehouden met andere factoren, zoals iemands financiële situatie of leefstijl, die ook invloed kunnen hebben. Dit maakt dat er voor nu dus nog geen definitieve uitspraak gedaan kan worden over de relatie tussen mondhygiëne en het risico op een vroeggeboorte.3,5 Ook als je kinderen hebt, is het van belang om goed te denken aan je gebitshygiëne. De bacteriën die in jouw speeksel aanwezig kunnen zijn, kun je via het delen van bijvoorbeeld een lepel overdragen aan je kind. Het gevolg hiervan is dat er sneller gaatjes kunnen ontstaan in de tanden van je kind.2

Herken en voorkom tandvleesontstekingen

Een tandvleesontsteking herken je aan een gezwollen, gevoeliger en roder tandvlees. Daarnaast bloedt je tandvlees ook sneller. Als je deze klachten hebt, maak dan snel een afspraak bij je tandarts, aangezien de ontsteking kan verergeren en uitbreiden naar het kaakbot en andere structuren in je mond.2 Algemene tips voor een goede gebitshygiëne zijn als volgt 6:

  • poets je tanden twee keer per dag,
  • flos of gebruik dagelijks tandenstokers,
  • ga twee keer per jaar naar de tandarts,
  • eet gezond en gevarieerd.

Als je last hebt van geïrriteerd tandvlees, dan kan het helpen om je mond dagelijks te spoelen met warm zout water.2 Wanneer dit niet helpt, overleg dan voor de zekerheid met je tandarts. Bij (regelmatig) overgeven geldt nog een volgend advies: poets niet direct erna je tanden. Ook al ben je het liefst snel af van de vieze smaak in je mond, spoel je mond met water en wacht eerst een half uur met poetsen. Wanneer je kort na het spugen je tanden poetst, tast het zuur in je mond gemakkelijker het tandglazuur aan en het tandglazuur werkt juist als een beschermende laag voor je tanden.7 Wordt bij jou het overgeven juist gestimuleerd door het tandenpoetsen? Ga dan voor een tandenborstel met een kleinere kop. Belangrijk blijft om wel te blijven poetsen en ook je kiezen goed mee te nemen.8

Wat kan een tandarts voor je betekenen als je zwanger bent?

Laat altijd aan je tandarts weten dat je zwanger bent, zodat er rekening mee wordt gehouden. Met zijn of haar kennis en kunde krijg je een passende behandeling. Ondanks dat je zwanger bent zijn er veel behandelingen gewoon mogelijk. Zo is gebruik van lidocaïne als lokale verdoving veilig en kan een antibioticakuur gestart worden als er sprake is van een infectie. Indien noodzakelijk is het ook mogelijk om een röntgenfoto van je gebit te laten maken, voor de zekerheid zou je buik afgeschermd kunnen worden met een loden schort. Indien het mogelijk is, is het goed om in overleg met je tandarts een behandeling of het maken van een röntgenfoto in te plannen tijdens je tweede trimester. Zo weet je zeker dat de mogelijke risico’s voor de ontwikkeling van de foetus tijdens het eerste trimester vermeden worden.9

Je tandvlees na de zwangerschap

Het ‘ontzwangeren’ kan soms best een aantal maanden duren. Het herstel van de mondflora verloopt daarentegen meestal sneller. Een tandvleesontsteking verdwijnt vaak na de bevalling maar in enkele gevallen kan dit wel tot zes maanden duren. Mocht je last hebben gehad van gezwollen tandvlees, zal dit na de bevalling snel verminderen en verdwijnen. Wel kan het zijn dat er wat beschadigd weefsel in de vorm van littekens achterblijft.3 Mocht je toch last blijven houden van je gebit, is het verstandig om laagdrempelig contact op te nemen met je tandarts.

Meer informatie

Zijn röntgenonderzoeken schadelijk tijdens de zwangerschap? 

Bronnen:
  1. KNMT, Onderzoek & Informatie. (2014).Uit: Gezonde mond, gezond lichaam! Literatuuronderzoek naar de relatie tussen mondziekten en andere ziekten.
  2. Oral Health Care During Pregnancy and Through the Lifespan. (2013). ACOG.
  3. Blackburn, S. T. (2012).Maternal, Fetal, & Neonatal Physiology: A Clinical Perspective (4de editie).
  4. Pirie, M., Cooke, I., Linden, G., & Irwin, C. (2007). Dental manifestations of pregnancy. The Obstetrician & Gynaecologist, 9(1), 21–26.
  5. College Perinatale Zorg (CPZ). (2018). Preconceptie Indicatie Lijst (PIL): Multidisciplinaire samenwerkingsafspraken. In nvog.nl.
  6. Cardiologie Centra Nederland. (2022, 6 december). Tanden poetsen is goed voor je hart! Cardiologie Centra Nederland.
  7. Van Verloskundigen, D. K. B. (z.d.). De Verloskundige.
  8. Radar – het consumentenprogramma van AVROTROS. (2020, 20 juli). Heb je overgegeven? Poets niet gelijk je tanden! Radar – het Consumentenprogramma van AVROTRO
  9. Verloskundig Centrum Noord Holland Noord & By Verloskundig Centrum Noord Holland Noord. (2016, 1 maart). Zwanger en mondverzorging – Verloskundig Centrum Noord-Holland Noord. 
  10. Favero, V., Bacci, C., Volpato, A., Bandiera, M., Favero, L., & Zanette, G. (2021). Pregnancy and Dentistry: A Literature Review on Risk Management during Dental Surgical Procedures.Dentistry Journal, 9(4), 46.