Wat is zwangerschapsvergiftiging?
Bij zwangerschapsvergiftiging, ook wel pre-eclampsie, heb je als zwangere een hoge bloeddruk en eiwitverlies in de urine of andere tekenen van tijdelijke orgaanschade (1). Deze aandoening treedt op na de twintigste zwangerschapsweek en kan ook zelfs nog na de bevalling ontstaan (2).
Hoe wordt zwangerschapsvergiftiging veroorzaakt?
Hoe zwangerschapsvergiftiging precies ontstaat is niet bekend. Waarschijnlijk heeft het ontstaan ervan te maken met zowel de aanleg, ontwikkeling en ingroei van de placenta in de baarmoeder, erfelijke aanleg en de gezondheid van de moeder. Hoe dit alles precies gebeurt is onduidelijk (3).
Hoe groot is de kans dat ik zwangerschapsvergiftiging ontwikkel?
2 tot 5% van de zwangeren ontwikkelt tijdens de zwangerschap een zwangerschapsvergiftiging (4). Er zijn bepaalde onderliggende ziekten zoals suikerziekte, overgewicht en een hoge bloeddruk die het risico op zwangerschapsvergiftiging verhogen (3). Daarnaast zijn er nog andere risicofactoren zoals bijvoorbeeld een moeder of zus die zwangerschapsvergiftiging heeft gehad of een meerlingzwangerschap (4).
Wat is het verschil tussen Pre-eclampsie, eclampsie en HELLP?
Pre-eclampsie is de medische term voor een zwangerschapsvergiftiging. Heel soms krijg je bij een zwangerschapsvergiftiging ernstige complicaties zoals vocht in de longen of zwangerschaps-stuipen. Deze stuipen zijn aanvallen waarbij de spieren in je armen en benen stijf worden en gaan schokken. Dit wordt eclampsie genoemd (2).
Naast pre-eclampsie bestaat er ook het HELLP-syndroom. Het HELLP-syndroom kan ontstaan vanuit pre-eclampsie maar het kan ook plotseling ontstaan en is een ernstige zwangerschapsziekte. De complicaties kunnen levensbedreigend zijn. HELLP staat voor Hemolyse, Elevated Liver enzymes en Low Platelets. Als zwangere vrouw krijg je klachten door afbraak van rode bloedcellen, leverstoornissen en bloedstollingsproblemen (5). De diagnose HELLP wordt gesteld op basis van bloedonderzoek.
Hoe herken ik zwangerschapsvergiftiging?
Naast de hoge bloeddruk, die vaak wordt geconstateerd tijdens de zwangerschapscontroles bij de verloskundige, zijn er ook een aantal andere symptomen van zwangerschapsvergiftiging waar je zelf alert op kunt zijn. Hoofdpijn, tintelende vingers, oedeem (vooral in het gezicht), pijn in de bovenbuik (‘strakke bandgevoel’), misselijkheid en braken en sterretjes zien (4).
Tijdens de controles bij de verloskundige wordt door middel van uitwendig onderzoek een schatting gemaakt van de grootte van de baby. Soms worden er ook echo’s gemaakt om de groei te monitoren. Een hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap (zoals bijvoorbeeld bij een zwangerschapsvergiftiging) zorgt voor een grotere kans op een groeivertraging. Bij een zwangerschapsvergiftiging is namelijk ook de functie van de placenta verminderd en komen er dus minder voedingsstoffen bij het kindje (6). Een kindje met een groeivertraging heeft minder reserves in de zwangerschap, tijdens de bevalling en in de periode daarna. Dit zorgt voor een grotere kans op problemen (7).
De reguliere controles bij de verloskundige zijn dus erg belangrijk en kunnen ervoor zorgen dat bijvoorbeeld een zwangerschapsvergiftiging tijdig wordt opgespoord.
Wat zijn de gevolgen van zwangerschapsvergiftiging?
Zodra je een zwangerschapsvergiftiging hebt, zal de verdere zorg plaatsvinden in het ziekenhuis. Hier worden de conditie van zowel moeder als kind in de gaten gehouden. Hierbij wordt continu in overleg met de moeder de afweging gemaakt of het verstandig is om nog langer zwanger te zijn of dat de bevalling eerder moet worden opgewekt. In de groep zwangeren die een zwangerschapsvergiftiging ontwikkelt vóór zwangerschapsweek 32, heeft ongeveer 1 op de 3 moeders last van enige vorm van psychologische klachten (1).
Verder is uit onderzoek gebleken dat vrouwen die in de zwangerschap een zwangerschapsvergiftiging hebben ontwikkeld, op jongere leeftijd hart- en vaatziekten kunnen ontwikkelen ten opzichte van vrouwen die geen zwangerschapsvergiftiging hebben gehad (1).
Wat is het herhalingsrisico van zwangerschapsvergiftiging?
Het herhalingsrisico van een zwangerschapsvergiftiging bij een eventuele volgende zwangerschap is over het algemeen beperkt (1). Je kunt er als vrouw voor kiezen om tijdens deze volgende zwangerschap aspirine (acetylsalicylzuur) te slikken om het herhalingsrisico te beperken. Aspirine zorgt ervoor dat het bloed minder makkelijk samenklontert (8). Uit onderzoek blijkt dat ongeveer 50 tot 500 vrouwen dit medicijn moeten gebruiken om daarmee één zwangerschapsvergiftiging voor de zwangerschapsduur van 37 weken te voorkomen (9).
Verder is het belangrijk om voldoende calcium en vitamine D te gebruiken tijdens de zwangerschap. Dit is belangrijk voor de groei van de baby. Hiermee verklein je de kans op het krijgen van een hoge bloeddruk en zwangerschapsvergiftiging (9).
- https://www.nvog.nl/wp-content/uploads/2019/06/Factsheet-Pre-eclampsie.pdf
- https://www.thuisarts.nl/zwanger-en-hoge-bloeddruk/ik-heb-zwangerschaps-vergiftiging-pre-eclampsie
- https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/hypertensieve_aandoeningen_in_de_zwangerschap/startpagina_-_hypertensieve_aandoeningen_in_de_zwangerschap.html
- Prins M., et al (2019). Praktische Verloskunde. (14e druk). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.
- https://www.vumc.nl/nieuws/nieuwsdetail/onderzoekers-vumc-ontdekken-gen-voor-hellp-syndroom.htm
- https://www.isala.nl/patientenfolders/5410-intra-uteriene-groeivertraging/#:~:text=Bij%20pre%2Declampsie%20en%20het%20HELLP%2Dsyndroom%20is%20namelijk%20ook,placentafunctie%20is%20de%20asymmetrische%20groeivertraging
- https://deverloskundige.nl/zwangerschap/subtekstpagina/133/groeivertraging/
- https://www.apotheek.nl/medicijnen/acetylsalicylzuur-als-antistollingsmiddel
- https://www.degynaecoloog.nl/onderwerpen/aspirine-in-de-zwangerschap-om-pre-eclampsie-en-groeivertraging-te-voorkomen/
